جلسه چهارم سبک زندگی + فایل صوتی

دراین جلسه دکتر یامین پور ،به مسئله چالشی اشتغال و تحصیل زنان از منظرجامعه دینی پرداختن که در زیرمشروح مباحث مطرح شده تقدیم میگردد.

دانلود فایل صوتی جلسه چهارم 

اشاره ای به جلسه قبل

در جلسات قبلی سعی براین بود که زمینه های نظری بحث سبک زندگی مطرح شود و به خصوص در جلسه قبل که کنکاشی در مباحث اندیشگانی حضرت امام خمینی (ره) و همچنین تشریح نسبت بین سبک زندگی و حوزه اخلاق و اعتقاد صورت گرفت .. (مابقی در ادامه مطلب)

 به نحوی که در این بحث به چگونگی ارتباط بین مناسک ظاهره یا امور ظاهری زندگی و نسبت آن با هدف زیستن و همچنین اخلاق و اعتقاد اشاره شد و برداشتی می توان از شرح حدیث بیست و چهارم از کتاب چهل حدیث حضرت امام (ره) داشت این است که سبک زندگی تجلی وجودی اخلاق و اعتقاد است و این سه برهم منطبق هستند یعنی اگر کسی در رفتارهای ظاهری اش زندگی شرعی نداشته باشد این اختلال بر روی عقیده و اخلاق او تاثیر منفی می گذارد و بر عکس این موضوع نیز صدق میکند یعنی اگر در عقیده کسی خللی ایجاد شود تاثیر منفی بر روی اخلاق او و سپس در نحوه زندگی او قابل مشاهده است و این دقیقا همان مبنای نظری فهم ما از سبک زندگی نظری است . برای بهتر درک کردن این موضوع نیاز است که درباره ی قرارگرفتن اراده ی خداوند در عالم شناخت بهتری حاصل شود . این اراده که اصطلاحا به آن شریعت نیز گفته میشود ولی شریعت فراتر از حلال و حرام های ظاهری و مستحب و واجب بودن است . و این اراده با اراده ی انسانی دارای تفاوت عمیقی است به طوریکه اگر امروز بخواهیم مصداقی برای اراده ی انسانی پیدا کنیم می توانیم به قانون کشورها و دموکراسی موجود در آن اشاره کنیم در حالی که شریعت دینی دارای نگاه متفاوت تری از دموکراسی است و کلام خداوند در آن فصل الخطاب است و این در تناقض با اراده ی انسانی است که قائل بر قرار دادن نظریات اکثریت در تصمیم گیری ها است . حال اگر به قرآن و روایات مراجعه شود می توان دید که اراده ی الهی در بعضی از موارد به صورت کاملا شفاف بیان شده که کسی با آن مخالفتی ندارد مثل واجب بودن نماز یا احکام شرعی ولی بعضی از این مفاهیم دارای معنای متفاوت تر و عمیق تری است که بیان آن دشوار تر است وباید برای استخراج آنها  سراغ علما رفت و اتفاقا در مقابل این مفاهیم است که مقاومت صورت می گیرد و این مفاهیم به طور خاص به نحوه زندگی و چگونگی حرکت در صراط مستقیم مرتبط است .

زن / خانواده / ازدواج / طلاق / اشتغال

خیلی از مفاهیم سبک زندگی مربوط به زنان است و به تعبیر بعضی از متفکرین در جوامع گوناگون مدرنیته و تفکر مدرن بر دوش زنان منتقل می شود و ایده های مربوط به حوزه زنان دارای خطرات اجتماعی است . به طور خاص می توان به اذعان همه ی افراد در تغییر وضعیت اجتماعی زنان در جامعه ی ایران نسبت به گذشته اشاره کرد و مقداری از این تغییر نیز بر عهده ی انقلاب اسلامی بوده است و حتی رهبران و متفکرین اسلامی ما هم هیچگونه مخالفتی برای حضور بیشتر زنان در اجتماع و حرکت آنان به صورت موازی با مردان نداشته اند . اما یک نکته بسیار مهم در این بین وجود دارد که کمتر کسی به آن توجه می کند و آن در عرصه ملاحظات است که تازه اختلاف نظرها در این قسمت شروع می شود . و این نکته همان مسئله حضور زن در اجتماع و سوالات و شبهاتی که در باب اشتغال زنان وجود دارد و بالاخره آیا اشتغال زنان  خوب است یا بد . این در حالی است که اگر کسی حتی یکی از این سوالات را مطرح کند متهم به زیر پا گذاشتن حقوق زنان می شود در حالی که بحث درباره مبانی نظری اسلامی در سبک زندگی می باشد . برای روشن شدن بحث باید به این نکته توجه کرد که روانشناسان احساس وفاداری مرد نسبت به همسرش را با مقدار اتکای زن به مرد دارای نسبت مستقیم میدانند یعنی اگر زنی در خانه احساس استقلال بیش از حد داشته باشد در مقابل مرد هم نسبت به چنین زنی کمتر احساس وفاداری می کند و هر اتفاقی می تواند این موضوع را تحت تاثیر قرار داد و زنان را  از اتکای به همسرانشان باز داشت ولی این موضوع مخالف بودن با تحصیل و یا استقلال اقتصادی زنان نیست ولی بررسی ها نشان می دهد نمی توان اشتغال زنان را که زمینه های استقلال اقتصادی زنان را نادیده گرفت و به خصوص زمانی که درآمد حاصل از اشتغال زنان در خانواده بیشتر از مردان می شود زمینه طلاق نسبت به حالت عادی بیشتر می شود واین موضوع باعث بوجود آمدن دونوع دیدگاه می شود که در دیدگاه اول آیا باید به نحوه حضور زن در خانه و خانواده اصالت داد؟

دیدگاه دوم آیا باید به اشتغال زن در جامعه اصالت داد ؟

 برای این موضوع نخبگان جامعه باید یک تفکر منطقی ارائه کنند چراکه دیدگاه جمهوری اسلامی نسبت به غرب دارای تفاوت فاحشی در این موضوع است چراکه در غرب خانواده اصلا دارای موضوعیت نیست و تنها چیزی که مهم است لذت بردن حداکثری است . در حالی که مبانی فکری و اعتقادی جمهوری اسلامی و اسلام خانواده پایه و دارای اصالت است ولی حرکت امروز جامعه به سمت جوامع غربی است به نحویکه براساس آمارها در جامعه ی ما نسبت آمار طلاق های توافقی بیشتر شده تا جایی که حدود 48 درصد طلاق ها با در خواست زنان صورت می گیرد و این در حالی است که براساس اسلام حق طلاق بر عهده ی مرد می باشد . در غرب زن قرار نیست در خانواده نقش محوری داشته باشد یا عنصری برای ایجاد آرامش در خانه باشد  و یا اینکه نقش مادر را داشته باشد بلکه مثل مردان قرار بر شرکت در فعالیت های جامعه است برای همین است که در کشوری مثل فرانسه زنان نباید نفقه دریافت کنند ولی در ایران این موضوع نسبت عکس دارد و مردان به خاطر پرداخت نکردن نفقه حتی مجازات نیز می شوند. و در واقع در غرب یک قرارداد موقتی جهت از بین بردن نیازها در بین زن و مرد برقرار می شود ولی در اسلام تکلیف مدیریت زن و خانواده  بر عهده مرد گذاشته شده چراکه زن قرار است که در خانه هم همسر باشد هم مادر و به تربیت درست فرزندان مشغول باشد . همچنین ما در نگاه اسلامی معتقدیم که فطرت زن ظریف تر و عاطفی تر نسبت به مردان در مواجهه با کار های سخت و دشوار است و این نگاه زیبای اسلام است که کار کردن را به عنوان تکلیف برای مرد قرار داده و در کنار قرار دادن زن به عنوان محور خانه حقوقی را برای او در نظر گرفته که این باعث موازنه بین مرد و زن می شود.  این در حالی است که رابطه ی تنگاتنگی بین فطرت انسانی و سبک زندگی وجود دارد و هرچقدر از این فطرت دور شویم بحران بیشتر می شود و موازنه بین زن و مرد دچار اشکال می شود و چیزی که این موازنه را برهم می زند همان اشتغال زنان است . بنابراین باتوجه به فهمی که ازآیات و روایات و سیره بزرگان دین وجود دارد این است که اشتغال زنان دارای اصالت نیست و به سبک زندگی لطمه وارد میکند و نتیجه ای که می توان از این موضوع گرفت این است که کارکرد اختصاصی زنان در جامعه شامل موارد زیر می شود :

1 . زن مسئول فراهم کردن محیطی آرام در خانه است 

2 . زن مسئول تربیت نسل آینده اجتماع است

3 . زن مسئول حمایت عاطفی و معنوی از شوهر خود است

4 . زن مسئول رساندن خود به کمال مطلوب انسانی است

هرچیزی که این چهار گزاره اصیل را مخدوش کند با سبک زندگی اسلامی در مغایرت است و افرادی که به اشتغال زنان اصالت می بخشند متوجه تقابل با این چهار مورد نیستند . مثلا در باب حجاب روانشناسان می گویند احساس کنجکاوی نسبت به هر چیزی که برای دانستنش منع می شوید بیشتر می شود و یک کنجکاوی ویژه و ذاتی بین مرد نسبت به زن و برعکس وجود دارد . و این کنجکاوی فقط نسبت به جسم جنس مخالف نیست بلکه شامل عواطف و احساسات نیز می شود . و به دلیل منع  شدن های مختلف نسبت به جنس مخالف این کنجکاوی ها بیشتر می شود تا جایی که خداوند می فرماید در این نقطه باید ازدواج کرد و تمام علاقه و کنجکاوی فقط در این راه است که  اجازه ی شکوفایی و منتشر شدن را دارد و این همان تشکیل خانواده است . حال فرض را بر این بگذاریم که اگر چندین راه برای شکوفایی این کنجکاوی ها وجود داشت تمام نیاز های عاطفی در بیرون از خانه و به شکل های متفاوت پاسخ داده می شد و دیگر چیزی برای استحکام پایه های خانواده باقی نمی ماند . اشتغال زنان در محیط های کاملا شرعی و رد و بدل صحبت های متفاوت بین زنان و مردان چه در حوزه کاری و چه در حوزه های غیر کاری و برطرف شدن نیازهای روحی دو طرف از طریق همین ارتباطات کوچک و کاملا شرعی و در ادامه ی آن تمایل نداشتن به صحبت در محیط خانواده و برطرف نشدن چهار گزاره ذکر شده از طرف زن و متفاوت نبودن محیط بیرون و داخل خانه نشان از گسستگی در روابط عاطفی بین زن و مرد و همچنین درست تربیت نشدن فرزندان و سپردن تربیت آنها به امثال رسانه ها و مهد کودک ها به دلیل کمبود وقت زنان شاغل باعث بحران های جبران نشدنی می شود تا جایی که حضرت امام (ره) این نوع جداکردن روحی فرزندان از کنار مادرانشان(درمهد کودک ها ) را یک توطئه قلمداد می کنند . ولی ممکن است در اجتماع افرادی هم وجود داشته باشند که مجبور به اشتغال در جامعه هستند که اتفاقا اسلام ارزش کار آنها را نیز دو برابر می داند . بنابراین می توان گفت که سبک زندگی دارای اجزای کاملا یکپارچه و به هم پیوسته است که در واقع اشتغال زنان آن روی سکه اش تحصیلات زنان است چرا که دختران تا حدود 18 سالگی به بهانه ی کنکور ازدواج نمی کنند و بعد از ورود به دانشگاه طبعا به بهانه ی تحصیلات تکمیلی ازدواج نمی کند و کسی هم که دارای تحصیلات تکمیلی است مدعی اشتغال در جامعه نیز هست و کم کم سن ازدواج در او نیز بیشتر می شود و حالا اگر بگوییم سن ازدواج چنین فردی 25 سالگی است در حالی که در سن مثلا 28 سالگی دارای فرزند می شود و در سن 2 سالگی فرزند این مادر 30 سال سن دارد و همین طور با روبه جلو رفتن و افزایش سن بچه سن مادر نیز زیاد می شود و در حالت ایده آل این مادر در سن 33 یا 34 سالگی دارای فرزند دوم می شود و این پرسش به وجود می آید که یک مادر 40 ساله حوصله ی تربیت فرزند خود را دارد ؟ همچنین  این موضوع باعث کاهش جمعیت می شود یا نه . بنابر این با یک نگاه کلی می توان دریافت که با ادعای تحصیلات و همچنین اشتغال زنان چه تاثیری بر کاهش جمعیت و افزایش سن ازدواج و همچنین افزایش مسائل روانی و به مشکل برخوردن تربیت نسل بعدی جامعه و مشکلاتی از این دست می شود . این نشان می دهد که مسائل سبک زندکی چطور به هم پیوسته و در هم تنیده  هستند و هزینه ای که بابت این لطمه ها بوجود می آید خیلی بیشتر از درآمد هایی است که از اشتغال زنان به وجود می آید . و همچنین این نوع اشتغال زنان به دلیل نیاز های غیر ضروری و فقط مشغول بودن در محیط های کار باعث سوء استفاده کارفرمایان و پرداخت هزینه های ناچیز می شود و به همین اندازه باعث بیکار ماندن یک مرد و از بین رفتن فرصت های  اشتغال برای مردان می شود . بنابراین اشتغال زنان به طور کلان به ضرر خود زنان است چراکه سن ازدواجشان بالا می رود و تعداد زنان ازدواج نکرده بیشتر می شود همچنین از طرف دیگر مردان به دلیل در پیش داشتن خدمت سربازی دو سال دیرتر به استقلال اقتصادی می رسند و تا به این استقلال نرسند به فکر ازدواج نمی افتند و در همین حین زنان جایگزین بهتری برای جذب در کار ها می باشند بنابراین باز هم ازدواجشان با دختران جامعه به تعویق می افتد و این به ضرر زنان است . ولی بعضی مشاغل هست که اصلا مربوط به زنان است و با قرارگیری زنان در این پست ها کمتر لطمه می بینند . پس در بحث تحصیلات می توان گفت که تحصیل بی مبنا و فقط صرف اینکه جهت اشتغال باشد هیچ اصالتی ندارد و هیچ پشتوانه ی فکری و دینی برای آن و جود ندارد . بنابراین مفهوم اشتغال و تحصیل زنان با مفهوم سبک زندگی نسبت مستقیم دارد .